BES'e giriş otomatik, çıkış serbest

Kahramanmaraş Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası (SMMMO) Eski Başkanı Arif Şen, 1 Ocak itibariyle Bireysel Emeklilik Sistemi'nde (BES) yapılacak değişikliğe ilişkin gazetemize konuştu. Şen, girişlerin otomatik olacağını ancak ilk katkı payı kesildikten sonra 2 ay içinde çıkışların serbest olduğunu söyledi.

Sadece sisteme girişin zorunlu olduğunu belirten SMMMO Eski Başkanı Arif Şen, “Sisteme otomatik olarak girilir, ilk katkı payı kesildikten sonra 2 ay içinde kişinin cayma hakkı vardır. Sistemden çıkılması durumunda da hiçbir hak kaybı yaşanmamaktadır. Bu yönüyle de aslında ihtiyari bir sistemdir. Yani asla zorunlu bir şey değil” dedi. Bireysel emeklilik ile ilgili bilinmesi gerekenleri gazetemize anlatan Şen, Türkiye'de tasarruf eğiliminde bir eksiklik olduğunu, bunun da gelir ve kültürel unsurlarla bağlantısının bulunduğu bilgisini aktardı.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen ve Resmi Gazete'de yayımlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının getirdiği Otomatik BES uygulamasını 1 Ocak 2017'de yürürlüğe girecek.

Bireysel Emeklilik Sisteminin 45 yaşını doldurmamış olanları kapsadığını belirten SMMMO Eski Başkanı Arif Şen, yasanın kapsama alanıyla ilgili şunları söyledi: “Türk vatandaşı veya 29.5.2009 tarihli 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28'inci maddesi kapsamında olup, 45 yaşını doldurmamış olanlardan 31 Mayıs 2016 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının a ve c bentlerine göre çalışmaya başlayanlar, işverenin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil ediliyor. Bireysel emeklilik sistemi cayma hakkı olması sebebiyle tam olarak zorunlu değil. Kamuda çalışanlar da yasadan faydalanabiliyor. Özel sektör çalışanları için de bireysel emeklilik sistemi geçerli.”

2 AY SONRA CAYMA HAKKI TANINIYOR!

Çalışanın emeklilik planına dahil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabileceğini kaydeden Şen, açıklamasını şu ifadelerle sürdürdü: “Cayma halinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 işgünü içinde çalışana iade ediliyor. Şirket cayma süresince ödenen katkı paylarının değer kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumludur. Cayma hakkını kullanmayan çalışan Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katkı payı ödemesine ara verilmesini talep edebilir. Çalışanın işyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde bu madde kapsamında bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılır. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması halinde çalışan talep ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye devam edebilir, talep etmezse bu madde kapsamındaki emeklilik sözleşmesi sonlandırılır. Çalışan bu yöndeki talebini işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır.”

Tüm şirketlerin BES’e geçip geçmeyeceğinin henüz kesinleşmediğini aktaran Şen, şu açıklamalarda bulundu: “İşveren, çalışanını ancak otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Müsteşarlıkça uygun görülen bir şirketin sunacağı emeklilik planına dâhil edebilir. Çalışan katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80'inci maddesi çerçevesinde belirlenen prime esas kazancının yüzde 3'üne karşılık gelen tutardır. Bu oranı 2 katına kadar artırmaya, yüzde 1'e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Tutar en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden işgünü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından şirkete aktarılır. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5'inci maddedeki hesaplama yöntemi uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.”

SİSTEMDE 10 YIL KALAN 56 YAŞINDA EMEKLİ OLABİLİYOR

Bireysel emeklilik sistemindeki şartların otomatik katılım için de geçerli sayıldığını dile getiren Eski Oda Başkanı Şen, sistem içinde 10 yıl boyunca kalan bir kişinin 56 yaş koşulu sağlayan emekliliğe hak kazandığını belirterek şunları kaydetti: “Bu durumda hem kendi sistemindeki birikimlerini, getirilerini ve devletin yaptığı katkıları alabiliyor. Bireysel emeklilik sisteminden farklı olarak her sisteme girişte bir defaya mahsus olmak ve 4632 sayılı Kanunun ek 1'inci maddesi hükmündeki hak kazanma ve ödeme koşullarına tabi olmak kaydıyla 1.000 TL tutarında ve emeklilik halinde en az 10 yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapılması halinde birikimin yüzde 5'i karşılığında ek Devlet katkısı sağlanması düzenleniyor. Bilindiği üzere, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren işverenler tarafından ödenenler hariç olmak üzere katılımcılar tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının yüzde 25'ine karşılık gelen tutarlar Devlet katkısı olarak hesaplanıyor. Söz konusu bu tutarlar katılımcıların bireysel emeklilik hesabına bağlı olarak açılan Devlet katkısı hesaplarına ödeniyor. Söz konusu teşvikin sağlanmasında bütçe verimliliğini teminen 4632 sayılı Kanun kapsamındaki Devlet katkısının, ilgililerin hesaben takip edebilmesini sağlayacak şekilde taahhüt olarak hesaplanmasına ve taahhüt edilen tutarların ödenmesine karar vermeye ve mevcut katılımcıların Devlet katkılarının değerlendirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanın yetkili olduğu hususu düzenleniyor.”

Şen, “Sistemden erken çıkan birinin kendi birikimlerini alabilir mi” sorusuna ise şu yanıtı verdi: “ Çalışan maaşlarının kesilen tutarlarını ve bu tutarların getirisini alabilir. Çalışan otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir. Sistemden ilk 3 yıl içinde çıkarsanız kesinlikle devlet katkısı olamıyorsunuz. 3 ila 6 yıl arasında çıkanlar devlet katkısındaki birikimlerinin yüzde 15’ini, 6 ila 10 yıl arasında çıkanlar yüzde 35’ini, 10 yılı tamamlayanlar yüzde 60’ını alabiliyor. Sistemde işverenin herhangi bir katkısı söz konusu olmayacak.”

MAAŞLARDA YÜZDE 3 KESİNTİ OLACAK!

Çalışanların prime esas kazancının yüzde 3'ü, her ay başında çalışanın maaşından kesilerek bireysel emeklilik sistemine aktarılacağını vurgulayan Şen, BES ile ilgili açıklamasını açıklamasını şu yönde sürdürdü: Devlet tarafından maaşlardan kesilip BES'e ödenecek katkı paylarına devlet yüzde 25 katkıda bulunacak. Kişiler çalıştıkları işyeri tarafından sisteme dahil edilecek. Yani bireysel olarak böyle bir şeye dahil olmak mümkün değil. İşveren, hangi emeklilik şirketi ile anlaşmışsa ve hangi emeklilik planını seçmişse, çalışan bu plana girebilecek. Cayma hakkını kullanmayan çalışanlara, bir kereye mahsus olmak üzere devlet, bin lira ilave katkı yapacak. Çalışanların birikimleri emeklilik fonlarında ve devlet güvencesi altında. İşverenin çalışanlardan yaptığı kesintiyi kasasında tutma hakkı yok. Ayrıca işveren Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca da denetlenir. Otomatik katılım sistemine katılmak zorunlu ve 45 yaş altı tüm çalışanlar işverenler tarafından otomatik sisteme sokulacak. Ama çalışanlar 2 ay sonra sistemden çıkabilirler, böylece iki BES’leri olmaz. İsteyen otomatik katılımda da kalabilir; böylece, iki BES’i olmuş olur ve devletin otomatik katılım için sunduğu bin liralık haktan yararlanabilir.” (KENAN ONARAN)