Her keseye uygun zeytin

Zeytinde başlayan hasat dönemi ile birlikte tezgahlarda yeni mahsul zeytinler, 3 ile 10 TL arasında satışa sunuluyor.

Mevsim itibariyle yeni hasadına başlanan zeytin, son günlerde sabit ve seyyar semt pazarlarında tezgahları süslemeye başladı. Çeşit çeşit zeytinlerle süslenen tezgahlar, yeşilden siyaha bir renk cümbüşüne de dönüyor.

‘Bir yıl çok, bir yıl az ürün veren’ zeytin, bu yıl çok verim dönemine denk gelirken; Kahramanmaraş’ta yetiştirilen zeytinler hem sofralık, hem de yağ üretimi için tezgahlardaki yerlerini alıyor. İrisinden ufağına, siyahından yeşiline bir çok zeytin türü, hem sabit pazarlarda hem de seyyar haftalık pazarlarda boy göstermeye başladı.

KİLOSU 3 İLE 10 TL ARASINDA

Kahramanmaraş’ta Derepazarı’nda tezgahları yanında haftanın her günü bir ya da birkaç bölgede kurulan seyyar halk pazarlarında boy gösteren zeytinler alıcısını bekliyor.

Türüne göre kilosu 3 ile 10 TL arasında satılan zeytinler, sofralık olarak alındığı gibi yağ üretimi için de alınıyor. Sofralık olarak alınan zeytinler ev halkı tarafından tek tek bıçakla çizikleniyor ya da kırma tabir edilen bir şekilde hafif kırılıyordu, eskiden.

Artık günümüzde zeytin çizme makinelerinde her şey birkaç dakika içinde hallediliyor. Bıçak darbeleri ile çekirdeğine kadar birkaç yerinden kesilen zeytinler daha sonra suda bekletiliyor. Kimileri tuzlu suda günlerde bekleterek acısını alırken, kimileri de tuz kullanmadan suyunu her gün ya da iki güne bir değiştirerek zeytinin tatlanmasını bekliyor.

Turşu tabir edilen salamura zeytinler, tatlandıktan sonra bozulmaması için belirli oranda su katılarak bekletiliyor ve ihtiyaç kadar tuzlu sudan çıkartılarak, sofralar süsleniyor. Kahramanmaraş’ta özellikle kahvaltılarda kırmızı pul biber ve kekik gibi baharatların yanında limon suyu ve zeytinden elde edilen yağ katılarak avcarlanır ve sofraya getiriliyor. Özellikle kırsal kesimlerde ve varoş mahallelerde zeytin turşusu kurma ve daha sonra avcarlayarak sofraya getirme geleneği devam ederken, kentsel yaşama ayak uyduranlar da yavaş yavaş bu geleneği terk ediyor. Ancak, çarşı-pazar ve marketlerde hazır satılan zeytin turşularına da aşırı rağbet olduğu gözleniyor.

Bu arada zeytinyağı tüketimi yoğun olan aileler, şimdiden aldıkları zeytinleri masmalaya götürerek yağını çıkartıyorlar. Bir yanda yıllar önce diktikleri ağaçlarından zeytini ailecek hasat edip masmalanın yolunu tutalar, bir yandan da çarşı-pazardan aldığı yağlık zeytinlerle masmalanın yolunu tutanlara bugünlerde sıkça rastlamak mümkün oluyor.

ZEYTİNİN FAYDALARI NELERDİR?

Ömer bin Hattâb’tan rivayetle son peygamber Hz. Muhammed (s.a.v) bir hadis-i şerifinde “Zeytinyağını, ekmeğe katık ediniz ve bu yağı kullanınız. Çünkü bu yağ, mübarek bir ağaçtan alınmadır” buyurmaktadır. İslam’ın yüce kitabı Kur’an-ı Kerim’de de zeytin ile ilgili bir çok ayete rastlanıyor. En’am Suresi 99. Ayette, Allah (c.c.) şöyle buyuruyor:

“O(Allah) ki, Gök’ten su indirdi. Onunla, her şeyin bitkisini bitirdik ve ondan bir yeşillik çıkardık. Biz ondan kümelenmiş taneler; hurma ağacının tomurcuğundan sarkmış salkımlar, birbirine benzeyen-benzemeyen üzümler, zeytinler ve nardan bahçeler çıkarıyoruz. O olgunlaşıp ürünlerini verdiği zaman, ona bakın! Muhakkak bunda, iman eden bir kavim için ayetler(deliller) vardır.”

Beslenme uzmanları ve doktorlarda zeytinin faydaları konusunda geniş bilgiler veriyorlar.  “Zeytinde kansere karşı etkili birçok maddenin yanı sıra A,D,E ve K vitaminleri de mevcuttur. Bu vitamin ve maddelerin kanser tümörlerinin oluşumunu engellediği ve radyoaktivitece karşı vücudu koruduğu tespit edilmiştir” diyen uzmanlar, şunları söylüyor:

“Zeytin yaprağında bulunan Oleuropeitt maddesi, ağaçları hastalık ve zararlılardan koruyan madde olduğu yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Zeytin yapraklarından bulunan kalsiyum elenolate, genel zararlı olan virüs, bakteri ve mantarları yok etme özelliğine sahiptir. Yapılan bilimsel çalışmalar zeytinyağının, içerdiği E vitamininin insan hücrelerinin yenilenmesine katkıda bulunarak yaşlanmayı geciktirdiği, beyin fonksiyonları üzerindeki yıpratıcı etkisini azalttığı, cildi güzelleştirdiği ve haricen kullanıldığında saçlara parlak bir görünüm kazandırdığı, kanıtlanmıştır.

Zeytinin mide asitliğini azaltarak gastrit ve gastroduodenal ülserlere karşı koruyucu özellikleri bulunduğu belirlenmiştir. Zeytinin içeriğindeki E, A, D ve K vitaminlerinin çocuklarda kemik ve diş gelişimine yardımcı olduğu, kalsiyum kaybını engelleyerek kemikleri güçlenmesine katkı sağladığı, yaşlılarda ise kemik erimesini azalttığı yapılan çalışmalardan anlaşılmıştır. Zeytin karaciğerin dostudur. Ayrıca sindirim bozuklukları, safra kesesi hastalıkları ve safra kesesi taşında, bağırsak kanserinde ve sarılıkta faydalı olduğu yapılan bilimsel çalışmalarca kanıtlanmıştır.

ZEYTİN İLE İLGİLİ BİLGİLER

Zeytingiller familyasından Akdeniz iklimine özgü bir ağaç türünün meyvesi olan zeytin, boylu bir çalı veya 10 metreye kadar boylanabilen, sık dallı, yayvan tepeli, herdem yeşil yapraklı bir ağaç olarak karşımıza çıkıyor. Geniş, kıvrımlı, yamru yumru bir gövdesi vardır. Ağaç yaşlandıkça, düzgün gri renkli gövde kabuğu giderek çatlar. Ağacın tacı (tepesi), yaklaşık olarak artan boy kadar her sene genişler. Uzun ömürlü bir ağaçdır, yaklaşık 2000 yıl kadar yaşayabilir. Verimli topraklarda taç açık ve asimetrik, verimsiz topraklarda ise daha yoğun ve yuvarlaktır. Sürgünleri gri renkli, dikensiz ve hemen hemen üç köşelidir.

Mızraksı, çok kısa saplı, deri gibi sert yaprakları sürgünlere karşılıklı çiftler halinde dizilmiştir. Yaprakları basit, tam kenarlı ve kenarlar alt yüze doğru hafif kıvrıktır. Yaprağın boyu 20–86 mm, genişliği de 5–17 mm’dir. Yaprakların ucunda sivri bir çıkıntı bulunur. Yaprağın üst yüzü koyu gri-yeşil ve tüysüz, alt yüzü mavimsi gümüşi renkte ve beyaz sık ipeksi tüylerle kaplıdır. Baharın sonlarına doğru yaprakların koltuğunda seyrek salkımlar halinde açan, küçük beyazımsı-sarı renkli, kokulu çiçekleri vardır. Rüzgârların taşıdığı çiçek tozlarıyla döllenen çiçekler etli ve yağlı meyve verir. Meyve önce yeşil, olgunlaştıktan sonra da parlak siyah bir renk alır. Etli meyvenin içinde sert bir çekirdek vardır. Meyvenin etli kısmından ve çekirdeğinden elde edilen "yağı" bakımından çok değerli bir ağaçtır. Aynı zamanda ağacının çok heybetli ve estetik bir görünümü vardır. Odunu çürümeye karşı son derece dayanıklıdır.

Zeytinin yaprağında tanen, uçucu yağlar, organik asitler ve rezin bulunur. Yapraklar ve gövde kabuğu yüzde 5 çay (infüzyon) halinde iştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak kullanılır. Şeker hastalığında kullanım alanı olduğu gibi, tansiyon düzenleyici olarak da bilinir. Dermokozmetik amaçlı kullanılmaktadır. Zeytinyağlı şampuanlar saç dökülmesini engeller, saçın çabuk uzamasını sağlar, lezyonlu saçlı deriyi onarmaya yardımcı olur ve kepek oluşumunu engeller. Zeytinyağlı sıvı sabun, duş jelleri, katı sabun, bebek şampuanları cildi olumsuz dış etkenlere karşı korurlar. Cildi güzelleştirip yaşlanmasını geçiktirerek ciltteki kırışıklık oluşumunu engeller. Zeytin dayanıklılığın sembolüdür. Doğal zeytinyağlı dermokozmetik ürünler cilldimizde kimyasal kalıntılar bırakmadığından dünyada kullanımları giderek artmaktadır. Yüzyıllardır Akdenizlilerin sağlık ve güzellik kaynağı olmuştur. Kutsal metinlerde de şifa kaynağı olduğu belirtilmiştir.

Besleyici değeri çok yüksek olan bir besindir. Zeytinde bol miktarda bitkisel protein, yağ, A, C, E vitaminleri ile kalsiyum, fosfor, kükürt, klor, magnezyum mineralleri vardır. Kalp ve damar sağlığı için çok faydalı olan zeytin, yaşlanmanın etkilerini de azaltır. Dermokozmetik amaçlı kullanıldığında cilde güzellik verir. Saç dökülmesini engeller, kepeği önler, saçları kuvvetlendirir. Kırışıklıkları giderir. Makyaj kimyasallarının oluşturabileceği olumsuz etkileri azaltır. Cilt hastalıklarının oluşumu önlemeye yardımcı olur.

KAHRAMANMARAŞ, ZEYTİNDE ZİRVE YAPTI

Bu arada, Kahramanmaraş'ta, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile İl Özel İdaresinin kaynaklarından yapılan iyileştirmelerle zeytin üretiminin son 10 yılda yüzde 167 arttığı bildirildi. Kahramanmaraş İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü İhsan Emiralioğlu, kentin Akdeniz iklimine sahip olması ve uygulanan projelerden dolayı zeytin üretiminde önemli artış yaşandığını söyledi. Zeytin üretiminin son 10 yılda dikkat çekici oranda artığına dikkati çeken Emiralioğlu, şöyle devam etti:

“Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve İl Özel İdaresinin kaynaklarından yapılan iyileştirmelerle Kahramanmaraş'ta son 10 yıllık süreçte zeytin üretimi yüzde 167 oranında arttı. 2002 yılında 36 bin 70 dekar olan üretim alanı, 71 bin 384 dekar olmuştur. Artış oranı yüzde 98'dir. 2002'de bin 749 ton olan zeytin üretimi 4 bin 669 tona çıkmıştır. Bunda da artış yüzde 167 olarak gerçekleşmiştir. 2002'de 659 bin 110 olan ağaç sayımız, 1 milyon 605 bin 774 olmuştur. Ağaç varlığı olarak son 10 yılda yüzde 144 oranında bir artış olduğunu görmekteyiz. 1 milyon 605 bin 774 zeytin ağacı varlığının 876 bin 824'ü meyve veren, 728 bin 950'si ise henüz meyve vermeyen yaştaki ağaçlardan oluşmaktadır.”