Sadece sisteme girişin zorunlu olduğunu belirten SMMMO Eski
Başkanı Arif Şen, “Sisteme otomatik olarak girilir, ilk katkı payı kesildikten
sonra 2 ay içinde kişinin cayma hakkı vardır. Sistemden çıkılması durumunda da
hiçbir hak kaybı yaşanmamaktadır. Bu yönüyle de aslında ihtiyari bir sistemdir.
Yani asla zorunlu bir şey değil” dedi. Bireysel emeklilik ile ilgili bilinmesi
gerekenleri gazetemize anlatan Şen, Türkiye'de tasarruf eğiliminde bir eksiklik
olduğunu, bunun da gelir ve kültürel unsurlarla bağlantısının bulunduğu
bilgisini aktardı.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edilen ve Resmi
Gazete'de yayımlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının getirdiği Otomatik BES
uygulamasını 1 Ocak 2017'de yürürlüğe girecek.
Bireysel Emeklilik Sisteminin 45 yaşını doldurmamış olanları
kapsadığını belirten SMMMO Eski Başkanı Arif Şen, yasanın kapsama alanıyla
ilgili şunları söyledi: “Türk vatandaşı veya 29.5.2009 tarihli 5901 sayılı Türk
Vatandaşlığı Kanununun 28'inci maddesi kapsamında olup, 45 yaşını doldurmamış
olanlardan 31 Mayıs 2016 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanununun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının a ve c bentlerine göre
çalışmaya başlayanlar, işverenin bu Kanun hükümlerine göre düzenlediği bir
emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil ediliyor. Bireysel emeklilik
sistemi cayma hakkı olması sebebiyle tam olarak zorunlu değil. Kamuda
çalışanlar da yasadan faydalanabiliyor. Özel sektör çalışanları için de
bireysel emeklilik sistemi geçerli.”
2 AY SONRA CAYMA
HAKKI TANINIYOR!
Çalışanın emeklilik planına dahil olduğunun kendisine
bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayabileceğini kaydeden
Şen, açıklamasını şu ifadelerle sürdürdü: “Cayma halinde ödenen katkı payları,
varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte 10 işgünü içinde
çalışana iade ediliyor. Şirket cayma süresince ödenen katkı paylarının değer
kaybetmemesini sağlayacak şekilde fon yönetiminden sorumludur. Cayma hakkını
kullanmayan çalışan Müsteşarlıkça belirlenen hallerde katkı payı ödemesine ara
verilmesini talep edebilir. Çalışanın işyerinin değişmesi halinde, yeni işyerinde
bu madde kapsamında bir emeklilik planı var ise çalışanın birikimi ve sistemde
kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine
aktarılır. Yeni işyerinde emeklilik planının bulunmaması halinde çalışan talep
ederse önceki işyerinde düzenlenmiş sözleşme kapsamında katkı payı ödemeye
devam edebilir, talep etmezse bu madde kapsamındaki emeklilik sözleşmesi
sonlandırılır. Çalışan bu yöndeki talebini işyeri değişikliğini izleyen ayın
sonuna kadar şirkete bildirmek zorundadır.”
Tüm şirketlerin BES’e geçip geçmeyeceğinin henüz
kesinleşmediğini aktaran Şen, şu açıklamalarda bulundu: “İşveren, çalışanını
ancak otomatik katılım için emeklilik planı düzenleme konusunda Müsteşarlıkça
uygun görülen bir şirketin sunacağı emeklilik planına dâhil edebilir. Çalışan
katkı payı, çalışanın 5510 sayılı Kanunun 80'inci maddesi çerçevesinde
belirlenen prime esas kazancının yüzde 3'üne karşılık gelen tutardır. Bu oranı
2 katına kadar artırmaya, yüzde 1'e kadar azaltmaya veya katkı payına maktu
limit getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Tutar en geç çalışanın ücretinin
ödeme gününü takip eden işgünü, bu Kanun hükümleri uyarınca işveren tarafından
şirkete aktarılır. İşveren bu madde uyarınca katkı payını zamanında şirkete
aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın 5'inci maddedeki hesaplama yöntemi
uyarınca varsa birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.”
SİSTEMDE 10 YIL KALAN
56 YAŞINDA EMEKLİ OLABİLİYOR
Bireysel emeklilik sistemindeki şartların otomatik katılım
için de geçerli sayıldığını dile getiren Eski Oda Başkanı Şen, sistem içinde 10
yıl boyunca kalan bir kişinin 56 yaş koşulu sağlayan emekliliğe hak kazandığını
belirterek şunları kaydetti: “Bu durumda hem kendi sistemindeki birikimlerini,
getirilerini ve devletin yaptığı katkıları alabiliyor. Bireysel emeklilik
sisteminden farklı olarak her sisteme girişte bir defaya mahsus olmak ve 4632
sayılı Kanunun ek 1'inci maddesi hükmündeki hak kazanma ve ödeme koşullarına
tabi olmak kaydıyla 1.000 TL tutarında ve emeklilik halinde en az 10 yıllık,
yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapılması halinde birikimin yüzde 5'i
karşılığında ek Devlet katkısı sağlanması düzenleniyor. Bilindiği üzere, 1 Ocak
2013 tarihinden itibaren işverenler tarafından ödenenler hariç olmak üzere
katılımcılar tarafından bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının
yüzde 25'ine karşılık gelen tutarlar Devlet katkısı olarak hesaplanıyor. Söz
konusu bu tutarlar katılımcıların bireysel emeklilik hesabına bağlı olarak
açılan Devlet katkısı hesaplarına ödeniyor. Söz konusu teşvikin sağlanmasında
bütçe verimliliğini teminen 4632 sayılı Kanun kapsamındaki Devlet katkısının,
ilgililerin hesaben takip edebilmesini sağlayacak şekilde taahhüt olarak
hesaplanmasına ve taahhüt edilen tutarların ödenmesine karar vermeye ve mevcut
katılımcıların Devlet katkılarının değerlendirilmesine ilişkin usul ve esasları
belirlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakanın yetkili olduğu
hususu düzenleniyor.”
Şen, “Sistemden erken çıkan birinin kendi birikimlerini
alabilir mi” sorusuna ise şu yanıtı verdi: “ Çalışan maaşlarının kesilen
tutarlarını ve bu tutarların getirisini alabilir. Çalışan otomatik katılıma
ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda
kesinti yapılmasını işverenden talep edebilir. Sistemden ilk 3 yıl içinde
çıkarsanız kesinlikle devlet katkısı olamıyorsunuz. 3 ila 6 yıl arasında
çıkanlar devlet katkısındaki birikimlerinin yüzde 15’ini, 6 ila 10 yıl arasında
çıkanlar yüzde 35’ini, 10 yılı tamamlayanlar yüzde 60’ını alabiliyor. Sistemde
işverenin herhangi bir katkısı söz konusu olmayacak.”
MAAŞLARDA YÜZDE 3
KESİNTİ OLACAK!
Çalışanların prime esas kazancının yüzde 3'ü, her ay başında
çalışanın maaşından kesilerek bireysel emeklilik sistemine aktarılacağını
vurgulayan Şen, BES ile ilgili açıklamasını açıklamasını şu yönde sürdürdü: Devlet
tarafından maaşlardan kesilip BES'e ödenecek katkı paylarına devlet yüzde 25
katkıda bulunacak. Kişiler çalıştıkları işyeri tarafından sisteme dahil
edilecek. Yani bireysel olarak böyle bir şeye dahil olmak mümkün değil.
İşveren, hangi emeklilik şirketi ile anlaşmışsa ve hangi emeklilik planını
seçmişse, çalışan bu plana girebilecek. Cayma hakkını kullanmayan çalışanlara,
bir kereye mahsus olmak üzere devlet, bin lira ilave katkı yapacak. Çalışanların
birikimleri emeklilik fonlarında ve devlet güvencesi altında. İşverenin
çalışanlardan yaptığı kesintiyi kasasında tutma hakkı yok. Ayrıca işveren
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca da denetlenir. Otomatik katılım
sistemine katılmak zorunlu ve 45 yaş altı tüm çalışanlar işverenler tarafından
otomatik sisteme sokulacak. Ama çalışanlar 2 ay sonra sistemden çıkabilirler,
böylece iki BES’leri olmaz. İsteyen otomatik katılımda da kalabilir; böylece,
iki BES’i olmuş olur ve devletin otomatik katılım için sunduğu bin liralık haktan
yararlanabilir.” (KENAN ONARAN)
YORUMLAR