Beynin sırlarının, Otizm, Şizofreni, Parkinson, Alzheimer ve MS gibi önemli hastalıkların araştırılıp tedavilerinin geliştirilmesi için ABD Başkanı Barack Obama’nın 2013 yılında başlattığı Brain Initiative (Beyin Girişimi) Projesi’nde Türkiye’yi temsil eden Üsküdar Üniversitesi, uluslararası bir sempozyuma ev sahipliği yaptı. 2’nci G20 Dünya Beyin Haritalaması ve Tedavileri Bilimsel Zirvesi’nde, beyin çalışmalarıyla ilgili son gelişmeler ele alındı ve uluslar arası işbirliği için atılması gereken adımlar tartışıldı.
Zirvenin sonuç bildirgesi, 15 Kasım’da, G20’nin düzenlendiği Antalya’da paylaşıldı. Sonuç bildirgesinde beynin sırlarının çözülmesi için Mühendislik, Sağlık, Temel Bilimler disiplinlerinin bir araya gelerek beyin görüntülemesi üzerinde çalışmaya devam etmeleri gerektiği belirtilerek dünyada "Head Clinic" tarzında yeni başlayan baş ve bağlantılı uzmanlıkların tanı ve tedavi kolaylığı açısından konsey oluşturacağı medikal birimlerin yaygınlaşması gerektiği önerisinde bulunuldu.
Türkiye’nin ilk beyin parkı projesi çalışmalarını yürüten ve beyin hastalıkları konusunda hem eğitim hem tedavi imkânı sunan Üsküdar Üniversitesi, bu alanda çok önemli bir sempozyuma ev sahipliği yaptı. ABD’nin İnsan Genom Projesi’nden sonra en dikkat çeken projesi olan Beyin Girişimi Projesi’nde Türkiye’yi temsil eden Üsküdar Üniversitesi, 2’nci G20 Dünya Beyin Haritalaması ve Tedavileri Bilimsel Zirvesi’nde, alanında uzman bilim insanlarını bir araya getirdi.
13 Kasım'da İstanbul'da düzenlenen sempozyumda Beyin Girişimi 2025 Bilimsel Vizyonu belgesi doğrultusunda kilometre taşlarından ‘Kliniğe Yansımalar’ tartışıldı.
Sempozyumun sonuç bildirgesi, Antalya'da açıklandı. Beyin Haritalama ve Tedavileri Derneği (SBMT) işbirliği ile gerçekleştirilen zirvenin sonuç bildirgesi Beyin Haritalama ve Tedavileri Derneği (SBMT) Başkanı Dr. Babak Kateb ve SBMT Yönetim Kurulu üyeliği görevine getirilen Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan tarafından açıklandı.
Organizasyon Komitesi adına açıklama yapan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, şunları söyledi: "Beynin gizli bilgilerinin gün ışığına çıkması için sadece bir ülkenin veya bir araştırma merkezinin çalışması yeterli olmamaktadır. Bu heyecan verici sırları ortaya çıkarmak için alanlar ve ülkeler arasında köprüler kurulması gerekiyor. Sadece insan modelleri değil insan dışı canlıların modellerinin de incelenmesi gerekiyor. Bu inovatif yolların keşfedilmesi için zorunludur. 10 senedir şizofreni ve Alzheimer hastalıklarında yeni ilaç bulunamaması göz önüne alırsak bugün disiplinler arası ve ülkeler arası işbirliği zorunluluk haline gelmiştir.
İstanbul'da gerçekleştirdiğimiz sempozyumda sunumlar ve tartışmalar ağırlıklı olarak mühendislerin entropi, beyin cerrahlarının beyne implant yerleştirerek Şizofreni, Depresyon, Alzheimer, Parkinson, Otizm, Epilepsi, Post travmatik stres bozukluğu gibi hastalıkların tedavileri konusunda çalışmalarının devamı yönünde oldu. Ayrıca “Nanoprobdrug” olarak tanımlanan yeni nanoilaçlarla doğrudan hedef dokuya yönelik ilaç çalışmalarına biyoteknolojinin imkan verdiği görüldü. NASA’nın bu konudaki çalışmaları görüşüldü. İstanbul ve Antalya toplantılarımızda tesbit edilen yaklaşımlarımız, G20 Toplantı Raporu olarak Amerikan Ulusal Sağlık Örgütü Direktörlüğü'ne sunulacak.”
Zirvede ortaya çıkan sonuçlar ise şöyle:
1-Beynin sırlarının çözülmesi için Mühendislik, Sağlık, Temel Bilimler disiplinlerinin bir araya gelerek beyin görüntelemesi üzerinde çalışmaya devam etmeliler.
2-Algılar, Duygular, Motivasyon, Düşünce sistemi, Öğrenme ve Bellek işlevi ve davranışa yansıyanlar konusunda zihinsel yaşamımızdaki beyin karşılıklarını ve nöral temelini anlamak konusunda beynin normal sinirsel devrelerinin çıkarılması gerekiyor. Bu konuda anlamlı ve ümit verici gelişmeler var. İlaç tedavisinin dışında "sonic", manyetik ve yeni elektriksel tedaviler bizi bekliyor.
3-Beyin bölgelerinin zamansal ve mekansal hesaplanmasının yapılması, buna paralel nöronavigasyon tekniklerinin geliştirilmesi gerekiyor. Yeni bilgilerin tek bir beyin bölgesinin sorulara cevap vermediği, bütün beyin bölgelerinin, gen, ve çevrenin karşılıklı etkileşiminin araştırılması hedefleniyor.
4-Beynin normal sinirsel devreleri ortaya çıkarıldıkça hastalıklarda bozulan sinirsel devreler konusunda tedavi imkanları da gelişecek.
5-Beyin haritalama teknikleri (QEEG den MR, PET tekniklerinin) matematiksel hesaplamalarla mevcut kullanıma ilave olarak canlı beyni inceleme şansı tanıyor ve yeni fırsatlar doğuruyor. Optogenetik (ışık dalgaları ile gen mutasyonlarını anlamaya yönelik yeni görüntüleme tekniği) dikkat çekiyor.
6-Kök hücre tedavileri sağırlık, körlük, Alzheimer, Otizm gibi hastalıklarda ümit veriyor.
7-Genetik risk faktörleri ve beyin fonksiyonu ilişkisinde genetik bilgiyi bozan mutasyonlarla mücadelede Şizofreni, Otizm, Bipolar Bozukluk, Zeka geriliğinde genetik kod bölgelerinin bulunmasının önemi dikkat çekici.
8- BCI olarak bilinen beyin bilgisayar arayüzlerinin aspirin büyüklüğünde mikroelektrod cihazlar haline getirilip insan beynine yerleştirildiği görüldü. Bu cihazlarla felçli insanların kol ve bacaklarının kullanılması konusunda ve protezleri çalıştırma alanında gelişmeler var. İşitme ve görme konusunda iç kulak ve retinaya protezlerin yerleştirilmesinin ümit verdiği görülüyor.
9-“Personalized Brain Medicine” alanında “Beyin Girişimi” teknolojilerinin önemi görülüyor. “Fonksiyonel Bağlantısallık” sağlayan beyinde alternatif yollar oluşturan manyetik ve elektriksel tedaviler dikkat çekiyor.
10-Dünyada "Head Clinic" tarzında yeni başlayan baş ve bağlantılı uzmanlıkların tanı ve tedavi kolaylığı açısından konsey oluşturacağı medikal birimlerin yaygınlaşmasını öneriyoruz.
Bilgi notu:
Brain Initiative (Beyin Girişimi) Projesi nedir?
*Beyaz Saray, 2 Nisan 2013 tarihinde beynin sırlarını çözmek üzere Beyin Girişimi Projesi’ni başlattı. 100 milyon dolarlık bir fonla başlayan projede Başkan Barack Obama, bilim insanlarına çağrıda bulunarak, faal bir beynin dinamik bir resmini oluşturmalarını, nasıl düşündüğümüzü, nasıl öğrendiğimizi ve nasıl hatırladığımızı daha iyi anlamalarını istedi.
*Başkan'ın bu çağrısı doğrultusunda Ulusal Çalışma Enstitüsü Müdürü, algı, hafıza, öğrenme, planlama, duygu ve karmaşık düşünce gibi zihinsel ve davranışsal süreçlere aracılık eden devre mekanizmalarının temelini oluşturan sinirsel aktivitelerin modellerini keşfetmek ve disiplinler arası bir girişimi harekete geçirmek üzere bir çalışma grubu oluşturdu.
*Projeyle, beynin faaliyet modellerinin keşfedilmesi ve devrelerin nasıl çalıştığının öğrenilmesi için daha basit sistemlerin kullanılması yoluyla, beynin karmaşık düşünce ve davranışları nasıl ürettiğine dair daha kapsamlı bir bilgi elde edilecek. Bu bilgi, birçok hayatı mahveden nörolojik hastalıkların ve bozuklukların teşhisinde, tedavisinde ve potansiyel olarak iyileştirilmesinde ilerlemenin temel rehberi olacak.
*Başkan Obama tarafından Beyaz Saray'da yapılan duyuruyla başlayan bu projenin başarısı, sinir sistemi fonksiyonlarının her seviyesinde (davranışsal, elektrofizyolojik, anatomik, hücresel ve moleküler) inovatif ve multidisipliner bir araştırmaya bağlı. Bu doğrultuda teorideki, hesaplamalardaki ve matematiksel analizdeki ilerlemeler, nörobilim laboratuvarlarından sağlanacak yeni verilerin yorumlanması ve yönetilmesi için temel oluşturacak.
*Beyin Girişimi, çalışmalarını çeşitli fazlar halinde sürdürecek. İlk 5 yıllık dönemde ağırlıklı olarak teknolojik gelişmelere yoğunlaşılacak. Bu süreci teknoloji entegrasyonunu vurgulayan bir safha izleyecek. Yeni teknolojilerin geliştirilmesi nörobilimciler ve biyoloji, fizik, mühendislik, matematik, istatistik ve davranış bilimleri alanındaki meslektaşlar arasında tekrarlayan işbirliğini gerektirecek. Ardından ikinci 5 yılda, bu gelişmelerin sağlayacağı bilgilerle beyin hakkındaki temel sorulara cevap aranacak. Otizm, Şizofreni, Parkinson, Alzheimer, ALS gibi önemli hastalıkların altında yatan nedenlerin keşfine çalışılacak.
*Üsküdar Üniversitesi, bu projenin Türkiye ortağı. Proje kapsamında Türkiye ve Ortadoğu’nun beyin haritasının çıkarılması konusunda çalışmalar yürütecek.
YORUMLAR