Kahramanmaraş Devlet Su İşleri 20. Bölge Müdürü Mevlüt Aydın ile Kahramanmaraş’ın sulama alanında mevcut ve yapılması planlanan projeleri üzerine konuştuk.
Aydın, “İlimizdeki, bölgemizdeki, tarımsal sulamalardaki geriliği gidermek için bugün bölge müdürlüğümüz Türkiye deki bölge müdürlükleri içinde en çok planlama ve proje yapımı ihalesini yapan bölge. Birinci sıradayız. Mutlaka kısa zaman da planlamalarımızı, projelerimizi bitireceğiz ve bunların inşaatını gerçekleştirerek bu geriliği ortadan kaldıracağız. Yani bu kesin olarak bu şekilde olacaktır, kararlıyız. Bunu, birinciliğimiz ortaya koyuyor.”
Kahramanmaraş’ın, ülkemizdeki sulama tesislerindeki yeri ne durumda?
Ülkemizde sulama tesislerindeki tesisleşme oranına göre Kahramanmaraş ilimizin geride olduğunu maalesef görüyoruz. Bu geriliği gidermek maksadıyla yoğun olarak planlama, proje ve inşaat faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Afşin, Elbistan ovası birinci olarak ele aldığımız da burada Adatepe barajımız bitmiş durumda. Malum, bir de Elektrik borçları sebebiyle işletilemeyen Kalealtı Pompaj İstasyonumuz var. Şimdi biz bu olayı bir bütün olarak ele aldık. Öncelikle 11 Aralık 2013 tarihinde Adatepe Barajını bitirdik ve burada suyu tuttuk. Yüzde 80 şuanda doluluk sağlamış durumdayız. 23 bin hektar ya da 230 bin dönümlük sulama sırasının ilk iki kesiminin ihalesini inşallah bu yıl gerçekleştireceğiz. Hatta birinci kısmını ihalesi tamamlandı. Bu işin ülkemize maliyeti yaklaşık 320 milyon TL olacak. Burada bu iş tamamlandığı zaman 50 bin dönüm arazi sulanacağı gibi 77 bin dönümlük alan da Kalealtı Pompaj İstasyonu ile sulanmaya başlayacak. Gene bu yılsonuna doğru bir 50 bin dönümlük daha arazinin sulanması için inşaat ihalesini gerçekleştireceğiz. Geri kalan kesimin ise inşaat ihalesini 2016 yılın da yapacağız. Böylelikle Adatepe Barajından yaklaşık 230 bin dönüm kendi sahası, 77 bin dönümde Kalealtı sulamasını da ele alırsak. Yaklaşık 300-310 bin arazi sulanmaya başlayacak. Bunun dışında Afşin arazilerini sulamak için Karakuz barajını projesini tamamladık. Hem barajını hem sulamasını ve bunu da 2016 yılı yatırım programına teklif ettik ve inşallah 2016 yılında Karakuz Barajı inşaatını ihale etmiş olacağız.
Şu an için çalışmaları devam eden hangi projeleriniz var?
Afşin, Elbistan ovasında yer alan Kavaktepe Barajımız ve Kavaktepe sulaması var. Kavak tepe barajını Söğütlü çayı üzerine inşaat edeceğiz. Hem barajın hem sulamanın şu anda projeleri yapılıyor. Projeler biter bitmez de inşaat ihalesine geçeceğiz. Söğütlü çayının yukarı havzasına doğru Hasan ali çayı vardır. Söğütlü çayı ve Hasan ali çayı üzerin de Söğütlü barajımız ve Hasan ali barajımız var. Bunların da hem barajın hem sulamasının planlamaları devam ediyor. İnşallah sulamalar bittiği zaman da proje ve inşaat safhasına geçeceğiz. Yani bu büyük ovanın bütün projelerini bu şekilde harekete geçirmiş olduk. Planlama aşamasında, proje aşamasında veya inşaat aşamasında. Şimdi şöyle söyleyeyim: Birincisi olarak Karakuz Barajının projeleri bitti. Programa girdiği gün ihale edilecek durumda. İkinci olarak Andırın Geben Barajı var. Bunun da projesi bitti. Programa girdiği gün ihale edilecek durumda. Kavaktepe Barajı bununda projesi bitti bitmek üzere yapılıyor. Burada programa girdiği gün inşaat ihalesini yapacak durumdayız. Dolayısı ile 3 tane barajın projesi hazır. Hasanali Barajı ve Söğütlü’nün planlaması devam ediyor. Gene Göksun’da Salyan Barajımız var. Bu barajımızın da projesini bu yılda ihale ediyoruz, planlaması bitti. Projesi de bitince de Salyan Barajımızı ihale edeceğiz. Bu da altıncı baraj. Aslında Kahramanmaraş’a yapılan barajların yanında yapılacak çok sayıda barajlarımız var.
Kahramanmaraş’ta sulama göletlerinin durumu ne? İhtiyacı karşılıyor mu?
Barajlarımızın dışında çok sayıda göletlerimiz var. Mesela Çağlayancerit’te Düzbağ Göleti devam ediyor. İnşaatı daha önce Köy hizmetleri tarafından yapılan Kuzgunkaya Göleti var. Düzbağ onu rezerve ediyoruz. Biz Devlet Su İşleri olarak, Zeynepuşağı Göletimizin inşaatına devam ediyoruz. Merk Göletini bitirdik. Sulamasını da bitirdik. Bu yıl da inşallah Ağabeyli Gölet’imiz var. Nurhak’ta Kullar Gölet’imiz var. Göksun’da, Büyükkızılcık Göletimiz var. Bunlar inşaatı devam eden göletlerimiz. Elbistan’da Sarsak Göletimiz var. Andırın’da Çırşar Göletimiz var. Merkeze bağlı, Kumarlı Göletimiz var. Bu yakın zamanda ihale ettiğimiz, Pazarcık’ta Büyüknacar Göletimiz var. Bakın bu saydıklarım henüz daha inşaatı devam edenler. Ama projesi daha yeni yapılanlar var. Planlaması yapılan çok çaşıda daha Gölet’imiz var.
Daha önceden yapılmış sus tutmuş baraj ve göletler sulamada aktif kullanılabiliyor mu?
Ayvalı Barajı 2006 yılın da su tutmuş, sulama şebekesinin inşaatını ihale ettik. Bu yıl da işletmeye açtık. Meydan Göleti yıllar önce bitmiş, şebekesini bu yıl bitirdik, sulamaya açtık. Kılavuzlu Kanalını 1998 yılında ihale edilmiş geçen sene Deveboynu Ünitesine suyu verdik. Cüceli, Önsen, Kurtlar tarafına; bu yıl da kanala suyu verdik. Şu an da bu büyük kanaldan şehrimizin ortasından geçen kanaldan görmüşsünüzdür, masmavi bir su akıyor. Şehrimize de bir güzellik katıyor ve buraların sulama şebekelerini de çoğunu yaptık. Olmayan kesimlerin de ihalesini yapacağız bu sefer. Gene ilave olarak 1971 yılın da yapılan Kartalkaya sulamalarımız var. Bu sulamalarımız, yaklaşık üzerinden 44 sene geçmiş, çok eski sulama. Bunların da bu sulama şebekelerini de modern teknolojiyle yenileyeceğiz. Yani kapalı şebekeye çevireceğiz. İnşallah, o zaman hem su israfının önüne geçeceğiz hem çiftçilerimiz bu borulardaki basınçtan faydalanarak yağmurlama sulaması gibi damla sulaması gibi modern sulama teknikleri kullanacaklar.
İlimizin içme suyu potansiyeli ne durumda? İçme suyu için özel baraj, gölet projeleriniz var mı?
Barajlarımız, sulamalarımız, göletlerimizin yanında ilimizin içme suyu ihtiyacını karşılamak için örneğin, Afşin içme suyu inşaatımız devam ediyor. Elbistan’ın içme suyu projesi devam ediyor. Pazarcık ve Türkoğlu’nun ve mahallelerinin içme suyunu sağlamak için Kısık Barajının proje yapımı devam ediyor. İçme suyu ishale hatlarının da teknik raporu yapımı devam ediyor. Bunlar da içme ve kullanma suyu sağlamak için geliştirdiğimiz projeler.
Su taşkınları ve sel gibi durumlar için tahliye kanalları yapıyor musunuz?
Taşkın koruma projelerimiz var. Bunlar çok sayıda ve bütün köylerimize, ilçelerimize yayılmış durum da. Örneğin Helete’de Yalankoz Deresi var. Bunun ıslahını bitireceğiz busene. Yine Helete’de Kurudere projemiz var. Sıcağı sıcağına söylüyorum. Bunun da ihalesini yaptık. İnşallah bu sene inşaatına başlayacağız. Mesela Çağlayancerit’te Zorkun Çayının ıslahını yaptık. Eksiklerimiz var. Bu yıl da Rumelidere’sinin ıslahını yapacağız. Şu anda malzeme hazırlanıyor. İnşallah Rumeli Deresini de ıslah etmiş olacağız. Ülkemizdeki global iklim değişiklikleri sebebiyle, dünyadaki daha doğrusu yağışın ne zaman, nereye, ne miktar düşeceği belli değil. Çok değişkenlik gösterebilir. Örneğin hiç taşkın olmamış bölgede beklenmedik taşkın olabilir. Bizler Devlet Su İşleri çalışanları olarak problem olan yerlerde hemen oralarda tedbir alıyoruz ve bunları aslında almak bizi de mutlu ediyor. Çünkü bir mahallede, bir köyde bir taşkın koruma yaptığınız zaman korkuluklu, kabartma derzli, kaplamalı köyünde çehresi değişiyor. Bir güzellik geliyor. Taşkın korumalar, büyük yatırım gerektirmiyor. Bunlarla hemen netice alabiliyorsunuz, faydasını görebiliyorsunuz. Dolayısı ile bu tip yatırımlarımızı da taşkın koruma sektörü de dinamik bir sektördür. Bu yatırımları da yapmaya devam edeceğiz.
Kahramanmaraş su zengini bir şehir mi?
Türkiye aslında su zengini bir ülke değil. Türkiye Kahramanmaraş ta dâhil olmak üzere. Şu anda kendine yetebilecek düzeyde. Ama biz suyu israf edersek bu güne kadar kullandığımız gibi hor kullanırsak, çok yakın zaman da bizde su bakımında yetersiz ülkeler seviyesine düşebiliriz. Bu bakımdan tüm vatandaşlarımız, ‘su nimettir’ sözüyle hareket etmeli. Bu nimete sahip çıkmaları lazım. Suyu, israf etmemeleri lazım. Gelelim ilimizdeki kullanılmasına. Birinci olarak biz tarımsal arazilerimizi şu anda ancak sulanabilir teknik ve ekonomik olarak sulanabilir arazilerimizin ancak yüzde 25’ini kullanabiliyoruz, sulayabiliyoruz. Ülkemizde bu ortalama yüzde 70’lerde. Demek ki tarımsal sulamada çok gerideyiz.
Kahramanmaraş’taki su potansiyeli enerji üretimine nasıl yansıyor?
Enerjide, tarımsal sulamaya göre çok daha iyi durumdayız. Çünkü aşağı yukarı yüzde 80 düzeyinde enerji de bir gerçekleşme söz konusu. Bu da oldukça sevindirici bir oran. Kahramanmaraş biraz konumuzun dışında ama bir enerji şehri. Şimdi güneş enerjisi için uygun eğim var. Rüzgar enerjisi için rüzgarlı tepelerimiz çok. Termik santraller için kömürümüz, var. Afşin-Elbistan Termik Santrallerimiz var. Hidroelektrik enerji için de suyumuz var. Ama ben hidroelektrik enerjisi için söylüyorum. 60 projemizin bu güne kadar 35’ini tamamladık. Ama bunlar büyük projeler. Dolayısı ile oran olarak yüzde 85 civarında bu potansiyeli kullanıyoruz. Geriye kalanların da kimisi inşa halinde, kimisi planlama aşamasında.
Kahramanmaraş içme suyunda hangi barajdan faydalanıyor?
Kahramanmaraş ilimiz 2014 yılında Ayvalı Barajı olmasaydı; karasu kaynaklarının debisinin azalması sebebiyle bayağı bir sıkıntı yaşayabilirdi. Ayvalı Barajının yapılmış olması, arıtma tesisinin yapılmış olması, böyle bir sıkıntı yaşanmasını önledi. Şimdi burada da mevcut arıtmanın ikizini yaptığımız zaman yani yanına aynı arıtmayı yaptığımız zaman, Ayvalı Barajında Kahramanmaraşlının 52 milyon metreküp yıllık su verme imkânı olacak. Şuan da 26 milyon su verme imkânı var. Ama bu kapasitenin kurak yıllarda tamamını kullanabilir şehrimiz. Ama yağışlı yıllarda belki karasu kaynakları sebebiyle bu potansiyelin tamamını kullanmıyor olabilir. Bu arada Afşin’in içme suyunu şu anda uğraşıyoruz. Elbistan’ı ele aldık, Pazarcık ve Türkoğlu’nu ele aldık. Dolayısı ile hizmet sektöründe de bu şekilde yatırımlarımız sürdürülecek.
Kahramanmaraş çevresindeki şehirlere su gönderiyor mu?
Biliyorsunuz içme ve kullanma suyu doğrudan insanın yaşamıyla, hayatıyla ilgili olduğu için her zaman öncelikli oluyor. Şimdi Gaziantep ilimiz, su fakiri hem yeraltı suları bakımından hem yeryüzü suları bakımından. Evet Fırat nehri akıyor ama Fırat nehri, 300’lü rakımlarda akıyor. Şehir 900’lü rakımlarda çok yukarılarda. Dolayısıyla Gaziantep ilimizin içme ve kullanma suyunu sağlamak maksadıyla 3 tane proje geliştirilmiş. Bunlardan bir tanesi Mizmirli kaynakları dediğimiz kaynaklar. Buradan yer altındaki su, pompayla çıkartılıyor. Yaklaşık 550 metre su terfie ettirilerek Gaziantep’e gidiyor. İkinci aşamada Kartalkaya Barajından Gaziantep’e içme suyu veriliyor. Tabi bu da yeterli gelmiyor. Buna ilave su kaynağı sağlamak için Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesinde Göksu Çayı üzerinde Çataltepe pompa istasyonumuz var. Bu pompa istasyonundan Göksu Çayı’ndan, Aksu Çayı’na su basıyoruz. Yani aslında bir havzalar arası su aktarımı oluyor. Bu bastığımız su ile yani Göksu Çayı’ndan bastığımız su aksu çayına geliyor. Oradan Gölbaşı Göllerini kat ederek Kartal Kaya barajına geliyor. Oradan da bir miktar su Gaziantep’e verilerek, Gaziantep’in içme ve kullanma suyu karşılanmaya çalışılıyor. En son geliştirilen proje, Helete Kasabası’nda Düzbağ’ın hemen menbasında Çetintepe Barajının da mennbasına düşüyor. Burada bir baraj planlandı; Düzbağ Barajı. Bu baraj inşa edildiği zaman, Gaziantep artık içme ve kullanma suyunu buradan alacak, Göksu Çayı’ndan. Bu mansaptaki kaynaklara uzun bir süre ihtiyaç kalmayacak. Ne Kartalkaya Barajına ne Mizmirli’ye.
Peki, Düzbağ Barajı Gaziantep’in su ihtiyacını karşılamada yeterli olacak mı?
Gaziantep’in nüfusundaki bu geometrik artış, normal artış devam ederse oda yetmeyebilir. Çünkü çok göç aldı. Hele hele son 3 sene içerisinde Suriyeli göçmenler… Mesela Kilis’in nüfusu iki katına çıktı. Düşünebiliyor musunuz? 100 bin nüfuslu Kilis’te şu anda iki yüz bin kişi yaşıyor. Ve bunların yarısı Suriyeli. Gaziantep’e 300 bin kişi geldiği söyleniyor. Dolayısı ile bunlar mutlaka zamanla çözülecektir. Taşlar yerine oturacaktır ve oradaki nüfus projeksiyonuna göre, Gaziantep ilimizin içme ve kullanma suyu belirlenecektir. Muhtemelen eninde sonun da Gaziantep, Fırat’a gidecektir. Yani esas kaynak olarak. Çünkü şu anda Fırat çok gayri ekonomik, çok derinden akıyor. O suyu Gaziantep’e terfi ettirmek için, çok yüksek enerji maliyetleri çıkıyor. Ama bu Helete’de yapılacak barajdan suyu cazibeyle Gaziantep’e akıtma imkânı var. Yani sıfır enerji maliyetiyle… Ama öyle bir durum gelecek ki artık o suda yetmeyecek. Nüfus artışı, sanayideki su kullanımı ve benzeri ihtiyaçları karşılamak için çok ilerleyen zamanda bir emniyetli kaynak olarak, Fırat Nehri’ni hep göz önün de bulundurmak gerekiyor. Düzbağ Barajı, proje aşamasında. İhalesi henüz yapılmadı. Planlaması bitti. Öncelikle projesi yapılacak. Ondan sonra yatırım programına girerse inşaatına geçilecek.
YORUMLAR