Kahramanmaraş, eski ve halk arasında daha yaygın adıyla Maraş, 1 milyondan fazla nüfusuyla Türkiye’nin en kalabalık on sekizinci şehri. 12 gezgin olarak Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı desteği ve Cüneyt Durhan’ın organizasyonuyla yaptığımız Maraş gezisi sırasında yöresel yemekler yedik, Maraş’ta gezilecek yerleri ziyaret edip bölge ve tarihi hakkında bilgi edinirken Maraş şivesi ile hikayeler dinledik, ilçelerini ve doğal güzelliklerini gördük. Şahane geçen dört günlük gezi programımızın ardından işte Maraş gezi notları ve rehber blog yazısı!
Kahramanmaraş Hakkında Bilgi
Hititler tarafından kurulan Maraş şehri daha sonra Asur, Pers, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu, Memluk, Dulkadiroğlu ve Osmanlı hakimiyetlerine girdi. Kurtuluş Savaşı’nda işgale direnişi nedeniyle TBMM tarafından 5 Nisan 1925’te şehre İstiklal Madalyası verildi; 7 Şubat 1973’te Maraş olan adı, Kahramanmaraş olarak değiştirildi. Bugün 24 Oğuz boyunun çoğundan Türklerin yaşadığı önemli bir Doğu Akdeniz şehri. 2012’de büyükşehir olan Kahramanmaraş Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yüzde 14’ünü karşılıyor.
Su kaynaklarının bol olması, ormanlık alanların geniş yer tutması, iklim yapısının insan yaşamına uygun olması, barajlar şehrini doğal güzellikleri ile öne çıkarıyor.
Kahramanmaraş Haritası ve İlçeleri
Kahramanmaraş’ın merkezi Ahir Dağı’nın eteklerine kurulu olduğu için şehir merkezi engebeli. Merkez dışında kalan bazı bölgeler düzlük olsa da, geneli engebeli bir araziye sahip.
Maraş ilinin 11 tane ilçesi var. Nüfus bakımından büyükten küçüğe doğru ilçeleri; il merkezi, Onikişubat, Dulkadiroğlu, Elbistan, Afşin, Pazarcık, Türkoğlu, Göksun, Andırın, Çağlayancerit, Nurhak ve Ekinözü.
Kahramanmaraş Hava Durumu ve İklimi
Kahramanmaraş ili haritada üç coğrafi bölgeye yayılıyor; Akdeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Bundan dolayı hava durumu ve iklimi değişken olsa da Maraş kent merkezinin ve ilin çoğunun Akdeniz Bölgesi’nde yer alması nedeniyle bir Akdeniz şehri.
Kahramanmaraş merkezde yaşanan iklimin aksine kuzeye doğru gidildikçe yükseltiye bağlı olarak tamamen karasal iklim özellikleri görülüyor. Merkezde yıllık ortalama hava sıcaklık değeri 16,5 °C, Pazarcık 14,8 °C, Andırın 13 °C iken, Elbistan’da bu değer 10,3 °C’ye düşüyor. Yıllık ortalama sıcaklıklar güneyden kuzeye, batıdan doğuya doğru yükseklik ve karasallığın etkisiyle azalıyor. En soğuk mevsim Kışın ortalama sıcaklıklar Kahramanmaraş 4,5 °C, Pazarcık 4,2 °C, Andırın 3,2 °C, Elbistan -3,7 °C olmak üzere, en soğuk ay Ocak.
Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yaz mevsimi sıcaklıklar 40 dereceye yaklaşıyor. Aylık ortalama sıcaklıkların en yüksek olduğu ay il merkezi 28 °C, Pazarcık 27,6 °C , Andırın 22,9 °C ile Ağustos, Elbistan ise 23 °C ile Haziran ayı. Aylık ortalama sıcaklıklar Ocak ayından Ağustos ayına kadar artıyor, daha sonraki dönemde Ocak ayına kadar düşüyor. Kahramanmaraş’ta yılın dört ayında sıcaklık ortalamaları 23 °C’nin üzerinde. Bu özelliğiyle il merkezi Akdeniz, kuzey ve kuzeydoğusu ise karasal iklime sahip.
Maraş’ta Gezilecek Yerler
Turizm sektörü henüz pek gelişmemiş olmasına rağmen Maraş gezilecek yerler açısından zengin bir ilimiz. Tarihi Maraş Çarşıları, Ulu Camii, Kale, Taş Medrese, Ceyhan Köprüsü, Arkeoloji Müzesi, Ekinözü İçmeler, Zeytun Ilıcası, Yavşan Tabiat Parkı, Elbistan Pınarbaşı, Afşin Eshab-ı Kehf Külliyesi, Ali Kayası ve Başkonuş Yaylası, ildeki başlıca turistik gezilecek yerler arasında öne çıkıyor.
Germanicia Antik Kenti
Antik kentte 2007 yılında kaçak kazılarla tespit edilen MS 4-5. yüzyıl geç Roma dönemine ait bir villanın zemin döşemesi olan mozaikte, o günün sosyal yaşamı anlatılıyor. Toplam 1460 dönüme yayılan 4 mahallenin altında Germanicia antik kentinin uzantılarının yattığı tahmin ediliyor ve uzun vadede bütün mozaikler çıkarılarak buranın dünyanın en büyük açık hava mozaik müzesi yapılması planlanıyor. Henüz ziyaretçi girişine kapalı olup, Kültür Turizm Müdürlüğü özel izniyle giriş yapabildik.
Kahramanmaraş Müzesi, Maraş Fili ve Aslanı
İldeki gezilecek yerler arasında en önemlisi olan müzede arkeoloji ve doğa tarihi eserleri görülebiliyor. 2000 yıl öncesine kadar Maraş’ın 25 km güneyindeki Gavur Gölü bataklığında filler yaşarmış. Asya Fili, Elephas Maximus Asurus, Suriye Fili ya da Maraş Fili olarak anılan fil, Anadolu’da yaşadığı bilinen en büyük canlı türü. İlde bulunan diğer iki fil iskeleti Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Müzesi ve MTA Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergileniyor. MTA müzesinin en önemli koleksiyonu olup, müzenin logosunda da Maraş Fili resmi var.
Müzedeki diğer sergi salonlarında, Domuztepe Höyüğü Kazısı, Taş Eserler Sergisi ve Maraş Aslanı, Mozaik Sergisi, Direkli Mağarası Kazısı ve Anadolu’nun en eski Ana Tanrıça Heykeli yer alıyor.
Önemli bir Hitit anıtı olan III. Halpuruntaş (İÖ 810-783) dönemine ait aslan heykeli üzerinde bulunan hiyeroglif yazıtlar, Gurgum Krallarının soy ağacını vermesi bakımından dikkat çekici. Geç Hitit Krallıklarının başkentlerinde, özellikle kapı girişlerinin her iki tarafına bu türden aslan heykelleri dikilirdi. Bu aslan heykeli daha küçük olmakla birlikte, özellikle sırt kısmının ve duvara bitiştirilecek sağ yanının düz olması nedeniyle, Gurgum kentinin kapı girişlerinde kullanılmış olma olasılığı yüksek.
Heykel üzerinde bulunan hiyeroglif yazıtın Türkçesi:
“Ben prens Halparuntaş. Gurgum şehrinin kralı. Vali Layamaş’ın ilk oğlu. Kahraman Halparuntaş’ın torunu. Cesur Muvataliş’in torun çocuğu. Prens Halparuntaş’ın torununun torunu. Kutsanmış Muaviş’in torununun torun çocuğu. Büyük Layamaş’ın torununun torununun torunu. Vali Layamaş’ın soyundan. Tanrılar tarafından sevilen. Halkın tanıdığı, uzak ülkelerde bilinen. Yüce ve lütufkâr kral beni ve atalarımı seven tanrılar. Beni babamın tahtına oturttular. Harap olmuş yerleri tekrar ayağa kaldırdım. Tarhunzaş ve Ea’nın izniyle bu şehirleri ihya ettim…”
Tarihi Kent Merkezi
Kapalı Çarşı, Semerciler Çarşısı, Ulu Cami, Taş Medrese, Kale, Minyatür Kurtuluş Müzesi, bakırcılar, kalaycılar, yemeniciler, çarıkçılar, Uzunoluk Hamamı, Etnografya Müzesi, Çınarlı Camii, abbara (üzerinde konut yer alan geçit), Çiftarslan Konağı ve Şairler Evi, ilin tarih ve kültür mirasını yansıtan gezilecek görülecek yerler arasında dikkat çekiyor.
Gezilecek yerler arasında öne çıkan Kaledeki Minyatür Kurtuluş Müzesi’nde kentteki işgal ve Kurtuluş Savaşı mücadelesi anlatılıyor.
Eshab-ı Kehf Külliyesi – Afşin
Kuran’da ve Hristiyan kaynaklarda anlatılan, 7 uyurlar olarak anılan kişilerin uyuduklarına inanılan mağaralardan biri burada. Anadolu Selçukluları, Dulkadiroğulları Beyliği ve Osmanlılar buranın Kuran’da anlatılan Eshab-ı Kehf kıssasının geçtiği yer olduğuna inanmışlar ve bölgeyi imar etmişler. Külliyede Cami, Han, Ribat ve medrese bulunuyor.
Bölgede en çok rastlanan isimler yedi uyurların isimleri. Yemliha, Mislina, Mekselina, Mernuş, Tebernuş, Kefeştatayyuş ve Şazenü. İsimler hem kadınlara hem de erkeklere veriliyor ve bölgede halen yaşıyor. Efsanedeki köpeğin ismi Kıtmir.
Eshab-ı Kehf’te 309 yıldır uyuyan Yedi Uyurları uyandırıp mağaradan çıkardım. Yemliha, Mislina, Mekselina, Mernuş, Tebernuş ve Şazen kalktı ama Kefeştatayyuş “bi on yılcık daha uyuyayım” deyince kıyamadım. Daha sonra Kefeştatayyuş da uyandı.
Elbistan Pınarbaşı
Ceyhan Nehri’nin kaynağı, yörenin en çok ziyaret edilen bölgelerinden bir mesire yeri. Elbistan Ulu Camii
Selçuklular dönemimden kalma caminin üst örtüsü 1515 yılında Osmanlılar döneminde kapatılıyor. Mimar Sinan’la zirveye ulaşan ve hala Türk-İslam mimarisinde ötesine geçilemeyen merkezi planlı cami mimarisinin bilinen ilk örneği. Caminin duvarında böyle bir mesaj var.
Başkonuş Yaylası Gece Kampı
Kahramanmaraş il merkezine 40 km uzaklıktaki Başkonuş yaylasında kamp yaptık. 1000 metrelik işaretli patika ile tepeye ulaşıp Kahramanmaraş’ı ve daha önce Uludaz Uğur Böcekleri Festivali sırasında kıyısında kampta kaldığım Sır Barajı’nı seyrettik. Şanslıysanız ve sabırlıysanız bölgede yaşayan geyikleri görebilirsiniz. Çadır ve karavan için uygun. Bungalov evler de var. Tur grubumuzdan Hüsnü, Seyhan ve ben soğuk ve yağmurlu havada çadırda kalmayıp bungalov ev kiralayarak arkadaşlarımızın “zengin burjuvalar” ithamlarına maruz kaldık. Gece kampta ateş yakıp ısındık, ateşte bir şeyler pişirip yedik, çay demledik. Sabah kamp alanında yöresel yiyeceklerin de olduğu masamızı kurup keyifli bir kahvaltı ettik.
Ali Kayası Trekking
Bulutoğlu Köyü Ahrazlar Mezrası üzerinden Ali Kayası’na yürüyüş gerçekleştirdik. Mustafa amcaya konuk olduk. Ali Kayası eski Kahramanmaraş-Elbistan Karayolu üzerinde, Ceyhan vadisinde bulunan dik bir kaya kütlesi. 90’lı yıllarda su tutmaya başlayan Menzelet Baraj Gölü manzarasına sahip. Hz Ali’nin atının ayak izlerinin burada bulunduğuna dair rivayetler nedeniyle bu isimle anılıyor. Arkadaşlar doğa yürüyüşüne çıktı, ben ve Gökhan tembellik edip evin bahçesinde Mustafa Amca’nın eğlenceli hikayelerini dinledik, yemek yedik, diğer misafirleriyle tanıştık. Gelenlerden biri yetmişli yılların Türk filmlerinden çıkmış gibi.
Maraş’ta Ne Yenir? Maraş Yemekleri
Maraş’ta ne yenir diye merak edenler için Maraş yemekleri arasında eli böğründe, kelle paça, alabalık, ekşili Maraş kebabı, ekşili eya sulusu, tarhana, firik, meşhur dövme dondurma, çaman, tırşik çorbası, kuzu tandır, sömelek köfte, içli köfte, mumbar, Dolma, tatlı olarak çullama ve ballı börek tavsiye edilir.
Cips’in Atası: Maraş Tarhanası
Tarhana kekik, yoğurt ve dövme buğdaydan yapılan malzemenin aş çiğ denilen kamıştan yapılmış şiltelere ince bir tabaka şeklinde serilerek kurutulmasıyla elde edilen dayanıklı bir gıda. Güneşte kurutuluyor ve yarı kurumuş haline firik deniyor. Firik badem ve cevizle çerez olarak, ayran eşliğinde tüketiliyor.
Tam kurutulmuş haline tarhana deniyor ve bu da genellikle çerez olarak tüketiliyor. Mangalda közleniyor, zeytinyağında kızartılıyor ve çorbası pişiriliyor. Paça suyunda ıslatılarak tüketilen hali de geleneksel Maraş yemekleri arasında yer alıyor.
Yılmaz Bey’in Kandil Bağları’ndaki Sarıgül Tarhana üretim tesisini gezdik. Modern ve geleneksel tarhana üretim sürecini gördük.
Çamlıca Restoran – Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye İşletmesi
Kentin Pınarbaşı olarak bilinen kısmında yer alan modern, geniş, bahçeli lokantada yöresel yemeklerin birçoğunu uygun fiyata bulabilirsiniz. Bizim menümüzdeki Maraş yemekleri arasında tarhana çorbası, kuzu tandır, dondurma ve havuç dilimi var. Maraş Kültür Evi – Kocabaş Konağı
Akşam yemeğini Maraş’ın restore edilen ilk sivil mimari eseri olan Kocabaş Konağı’nda yedik. enümüzdeki Kahramanmaraş yemekleri; ekşili çorba, eya sulusu, Maraş tabağı (sömelek köfte, içli köfte, mumbar, dolma), ekşili kebap, eli böğründe, tatlı olarak çullama ve ballı börek.
Bunun adı “eli böğründe”. Toku acıktırır, insanlıktan çıkarır, gözü döndürür.
Kadın Fırıncılar - Çardak Köyü
Göksun ilçesinin Çeçenlerin yaşadığı köyü Çardak’ta yıllardır fırınları kadınlar işletiyor.
Yazgülü, Nebahat, Ayşe ve diğer kadınların işlettiği toplam 6 fırın var. Ekmek ve hoododduruk (Çeçence yumurtalı ekmek) gibi yöresel ürünler yapıyorlar. Sadece Çardak değil çevre ilçelerden gelip geçenler de müşterileri. Ekmek almak için insanlar yollarını uzatarak buraya geliyorlar.
Çeçen köyünde kahveye girdik, orta kahve söyledik, adam çay bardağında neskafe getirdi. “Biz Türk kahvesi istemiştik” deyince “burada Türk kahvesi yok, gençler takılıyor, aşağıda yaşlılar kahvesinde bulursunuz” dedi. Gençler kahvesinde yaş ortalaması yetmiş. Fotoğraf gençler kahvesinden.
Kahramanmaraş turumuz sırasında Akçırı Gölpınar Alabalık Tesisleri’nde öğle yemeğinde güveçte alabalık yedik, lezzetliydi. Afşin çamanı yedik, acılı ve lezzetli bir yöresel ürün.
Maraş’tan Ne Alınır?
Kahramanmaraş alışveriş yapmak, geleneksel hediyelik ve turistik hatıra ve eşya almak isteyenlere zengin seçenekler sunuyor.
Dedem Osmanlı Çarıkları, Hüseyin Usta atalarının mesleğini günümüzde devam ettiriyor. Ünlü Hollywood sinema filmlerine tarihi çarıklar ve çizmeler üretiyor. Kahramanmaraş Kapalı Çarşı’da bakırcılar sokağında yer alıyor. Üretim yeri Kapalı Çarşı’nın İklime Hatun çıkışında. Kente önceki gelişimde paraya kıyamadığım el işi çarıkları bu kez aldım. Bayramda giymek için sabırsızlanıyorum.
Geleneksel Ahşap Oyma Ustası – Halil Maraşlıoğlu
Deneyimli Halil Usta ahşabı oya gibi işliyor. Örneğin bu muazzam ahşap kapıda tutkal ve çivi yok, lego gibi. Şehirden turistik hatıra ve yöresel lezzetler satın almak isteyenler için ahşap oyma küçük sandıklar, şifreli sandıklar, çarık (yemeni), sim sırma, bakır eşyalar, tarhana, kırmızı biber, fıstık ezmesi, dondurma ve çörek var. Elbistan Kervansaray Kahve
Elbistan’ın yöresel kahve üreticisi Kervansaray Kahve‘nin nazik personeli Pınarbaşı’nda bizi güler yüzle karşılayıp ikramda bulundu. Damla sakızı, kakule çeşnili ve klasik kahveleri pek lezzetli.
Kahramanmaraş’a Nasıl Gidilir? Ulaşım Bilgileri
Kahramanmaraş Akdeniz Bölgesinin doğusunda yer alıyor ve hem kara hem de demir yolu ulaşımında güneyden ve Akdeniz’den gelen yolları doğuya ve kuzeye bağlayan önemli bir nokta. Birçok ilden otobüs seferlerinin bulunduğu otobüs terminali kent merkezinde. Yeni otobüs terminali ise kent merkezine 4 Km uzaklıkta. Kente trenle de gidilebiliyor. Türkoğlu Tren İstasyonu’ndan ağırlıklı olarak doğu illeri ile Adana, Mersin ve Ankara arasında demiryolu ulaşımı sağlanıyor. .
Türk Hava Yolları İstanbul (Atatürk Havalimanı) – Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direkt karşılıklı günlük 2 sefer, haftada 14 sefer uçuş gerçekleştiriyor. Pegasus Havayolları da haftanın 4 günü İstanbul (Sabiha Gökçen Havalimanı) – Kahramanmaraş arasında karşılıklı uçuşlar düzenliyor. Ayrıca Anadolu Jet ile Ankara-Kahramanmaraş arasında haftanın her günü direkt karşılıklı seferler ile havayolu ulaşımı sağlanıyor.
Kahramanmaraş gezi turumuzu planlayan Gezginin Ayak İzleri blogunun yazarı sevgili Cüneyt’e, destekleyen DOĞAKA‘nın her şeyimizle özenle ilgilenen nazik yetkilisi Yusuf Bey’e, bizi konuk eden Saffron Hotel’e, uyum ve neşe içinde zaman geçirdiğimiz değerli blog yazarı gezgin dostlarıma çok teşekkürler.
Seyehat Blog Yazarlarının Kahramanmaraş ile ilgili görüşleri yarın devam edecek. (KENAN ONARAN)
YORUMLAR