Vücut geliştirme sporu
yeryüzünde en fazla yanlış anlaşılmış tek spordur. Bu spor hakkında yanlış bilinen meselelerden
birisi de bu sporun esnekliği azalttığıdır. Bu iddia tamamen asılsızdır. Öncelikle
spor bilimi açısından esneklik veya
vücut elastikiyeti ne manaya gelir ona bakalım. Esneklik; “Herhangi bir eklem
ya da eklemler gurubunun çevresindeki tüm fizyolojik yapıların o eklemin
optimal hareket açısına izin vermesi olarak tanımlanabilir.” Diğer bir deyişle
eğer eklemleriniz onlardan istediğiniz hareketleri zorlanmadan ve efektif
olarak yerine getirebiliyor ise esnekliğiniz yeterli demektir. Bu nedenle esnek
olmak, dansçılar gibi omurganızı geriye doğru aşırı derecede bükebilmeyi
gerektirmez. Koşarken, oturup kalkarken, raflara uzanırken, çocuklarınızla oyun
oynarken eğer eklemlerinizde herhangi bir ağrı ya da kısıtlanma olmadan hareket
edebiliyor iseniz yeterince esneksiniz.
Görüldüğü gibi esneklik bir kası çekip uzatmak ile bitmiyor. Bütün
eklemlerinizi olası tüm hareket açılarında kullanmanız gerekiyor. Bu durumu
sağlayan en iyi metotlardan birisi de kuvvet çalışmalarıdır. Ağırlık kaldırınca
esnekliğin azalacağı düşüncesini Kuzey Dakota Üniversitesi eğitim
doktoru James R. Whitehead ve ekibi yaptıkları bir deneyde
sınamışlardır. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21969080 sitesinden
araştırmanın orjinalini görebilirsiniz) Beş hafta boyunca guruplardan birisi
sadece ağırlık çalışırken, diğer gurup ise statik kas gerdirmeleri yapmıştır.
Sonuçlar gerçekten şaşırtıcıdır: Kuvvet çalışmaları en az statik gerdirme
çalışmaları kadar esnekliği arttırmıştır. Hatta bazı eklemlerde gelişmeler,
statik gerdirmelerde alınan sonuçlardan daha iyi çıkmıştır!
Doktorların bu konudaki bilimsel açıklaması şudur. Herhangi bir
eklemin optimal şekilde hareket edebilmesi için sadece kasa gerdirme yapmak
yeterli değildir. Hareketin merkez kontrolü olan beyin ve yönetici sinirler,
eklemi çevreleyen kaslarda güçsüzlük varsa olası bir sakatlığı engellemek adına
eklemi küçük ve daha güvenli açılarda çalışmaya zorlamaktadır. Ancak kuvvet
çalışmaları ya da ağırlık antrenmanları yapıldığı takdirde o eklem çevresindeki
zayıf kaslar güçlenerek artık beyine korkacak bir durum olmadığını ileterek
daha geniş bir açıda hareketi sağlamaktadır. Bunu sadece kas gerdirmeleri ile
elde etmek mümkün değildir.
Ağırlık çalışmalarının esnekliği azaltmasını bırakın, tersine arttırdığını
gösteren tek araştırma Kuzey Dakota araştırması
değildir.
Bu kez Sao Paulo Brezilya’da
araştırmacılar 11 gönüllü kadının katıldığı bir araştırma yürütmüşler.(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28251401 sitesinden
araştırmanın orjinalini görebilirsiniz.) Gönüllüler, 10 hafta boyunca
tek bir kas gerdirme egzersizi yapmadan sadece bütün vücut kaslarını
kuvvetlendirici bir ağırlık çalışmasına katılmışlardır. Esneklik ölçümü için
katılımcılar yere oturup ayaklarını gergin tutarken ileri doğru
esnetilmişlerdir. (Otur uzan testi) Kontrol gurubu ise bu
zaman zarfında hiçbir aktivitede bulunmamıştır.10 hafta sonunda
tek bir esnetme hareketi yapmamasına rağmen ağırlık çalışan kadınlar,
çalışmayan kadınlara göre otur uzan testinde çok daha fazla gelişim
göstermişlerdir.
Unutulmamalıdır ki
tekniğin iyi öğretilmediği ve eklemleri dar açıp kapanmalarda kullanan ağırlık
çalışmaları hem esnekliği negatif yönde etkileyebilir, hem de sakatlık
risklerini arttırabilir. Ancak özellikle büyük kas guruplarını hedef alan, çok
eklemli ve tam eklem açılıp kapanmasına imkân sağlayan ağırlık çalışmaları
esnekliği azaltmayacağı gibi, birçok durumda statik gerdirmelere göre daha
etkili esneklik geliştirebilir. Prof Dr. Mel Siff bu konudaki
Rus bilimcilerin geniş araştırma arşivlerine dikkati çekiyor ve tam yapılan
direnç çalışmalarının fonksiyonel esnekliği en iyi geliştiren unsur olduğunu
belirtiyor.(Siff, M.
(2002) Facts and Fallacies of Fitness) Ardından da şu
ilginç istatistiği gösteriyor: “Olimpiyat atletlerinde
jimnastikçilerden sonra esneklikte ikinci sırayı halterciler alır!”
YORUMLAR